Farby do zadruku opakowań środków spożywczych

Rozwój dystrybucji żywności i szeroki wybór produktów spożywczych spowodowały szybki rozwój przemysłu opakowaniowego. Czekolady, wyroby cukiernicze, sery, mrożonki, itp. reprezentują wciąż rozwijający się i rosnący rynek. W celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, ich opakowania i materiały, z których są one wykonane, są przedmiotem ścisłych regulacji europejskich i norm krajowych. Standardy te odnoszą się do poszczególnych elementów składowych opakowania: podłoża, farb, klejów, itd.

Zaakcentowane powinny być dwa główne punkty:

1. Opakowanie jako całość powinno być nieszkodliwe dla jego zawartości

Dekret nr 92-631 odnosi się do opakowania jako całości, niezależnie od tego, czy jest ono zadrukowane czy nie. Opakowanie musi być „obojętne wobec zapakowanej w nim żywności, w szczególności nie powinno, w normalnych lub możliwych do przewidzenia warunkach użykowania, przekazywać substancji mogących wywołać zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub powodujących zmianę właściwości organoleptycznych produktu” (artykuł 3).

W czasie projektowania opakowania, każda z jego składowych (podłoże, farba, klej, itd.) musi w czasie jej użytkowania spełniać zalecenia jej producenta, a w czasie użytkowania opakowania nie może powodować ryzyka migracji szkodliwych zmian.

2. Według zaleceń instytucji higieny zadrukowana i/lub lakierowana strona opakowania nie powinna stykać się bezpośrednio z produktem żywnościowym

Nalezy tutaj rozróżnić farby i lakiery jako takie (ciecze) oraz ich utrwalone warstwy (ciała stałe na opakowaniu). Warstwa po wyschnięciu jest bardzo cienka (około 2–3 micronów), co odpowiada masie 1,5–3 g/m2; w wyjątkowych sytuacjach może ona sięgnąć 4–6 g/m2. Obecnie nie ma regulacji dotyczących składu farb. Ma to jednak miejsce w przypadku zadrukowanych opakowań, gdzie warstwa farby nie może powodować szkodliwej migracji jej elementów do żywności oraz zmieniać jej składu. Producenci farb używają mieszanin składników, które z reguły również są mieszaninami wielu substancji. Jedyna wiedza o ich właściwościach toksykologicznych i technologicznych pochodzi od dostawców tych składników.

W celu spełnienia wymagań, projektant farby wybiera te składniki, które uzyskały odpowiednie rekomendacje. Autoryzowana lista rozpuszczalników znajduje się w Official Bulletin for Consumption, Competition and Repression of Fraud (BOCCRF) z 24.05.96. W oparciu o obecną wiedzę żywice i polimery są stosowane jako obojętne. Plastyfikatory są wybierane z listy zamieszczonej w Broszurze nr 1227, lub są używane te, które przez producentów zostały określone jako obojętne. Pigmenty są wymienione w spisie DGCCRF (broszura nr 1227).
Jeśli producent farby ma wątpliwości co do szkodliwości półproduktów, kontaktuje się z ich producentem. W czasie produkcji farby przeprowadzane są różnorodne testy:

Test Robinsona: określa zmianę właściwości organoleptycznych czekolady narażonej na kontakt z opakowaniem.

Testy odpornościowe na różne produkty spożywcze (mleko, oleje, etc.)

Na podstawie uzyskanych w ten sposób informacji producent farby jest w stanie stwierdzić czy farba spełnia wymagania dotyczące zadruku opakowań żywności, określić limit zawartości metali ciężkich oraz czy farba nie zawiera toksycznych rozpuszczalników lub związków wydzielających niekorzystne zapachy.

Producent farby może zapewnić spełnienie tych wymagań jedynie w normalnych warunkach użytkowania farby czy lakieru.